Wat is creativiteit? De Jetsons weten raad!
Op zoek naar de essentie van creativiteit
Creativiteit is een fantastich gegeven. En het staat ook niet meer ter discussie dat het hebben van creativiteit een belangrijke eigenschap is voor succes. Zowel voor een individu als organisaties. Maar wat is het eigenlijk? En waar komt het vandaan? Hoe werkt het? En hoe kom je eraan? Kun je creativiteit sturen? Ik ben op zoek gegaan om voor mijzelf eens een antwoord te vinden op deze vragen. In een serie artikelen vertel ik jullie graag wat ik heb geleerd van mijn zoektocht naar, zeg maar, ‘de essentie van creativiteit’.
In dit eerste deel: Wat is creativiteit?
Laten we maar gewoon beginnen met de hamvraag. Wat is dat nou wat we bedoelen als we het over creativiteit hebben? Ik ben zeker niet de eerste die zich dit afvraagt. Sinds creativiteit als onderwerp vorige eeuw meer en meer aandacht kreeg, hebben veel onderzoekers zich gewaagd aan het beantwoorden van deze vraag. Daarnaast hebben een aantal grote ‘denkers’ met hun visie een duit in het zakje gedaan. Gelukkig zijn er dus wat bronnen om uit te tappen.
Ik heb een hele reeks verschillende definities gevonden. Allen omschrijven creativiteit in de basis als een bepaald ‘vermogen’. Hier wordt dan één (of meerdere) van de volgende omschrijvingen aan toegevoegd:
Creativiteit is het vermogen om..
1) .. originele ideeën te produceren die waarde hebben.
2) .. gewone dingen op een andere manier te doen.
3) .. verbinding te leggen tussen dingen die ogenschijnlijk onsamenhangend zijn.
4) .. een nieuw en toepasselijk antwoord, product of oplossing te vinden voor een bepaalde taak.
Een paar dingen vallen me nu op. Allereerst dat creativiteit in al deze gevallen niet gezien wordt als iets wat strikt gekoppeld is aan een grote verbeeldingskracht of “anders zijn”. Want originaliteit is zeker niet hetzelfde als creativiteit. Neem bijvoorbeeld ook een verwarde man die op straat voor zich uit brabbelt. Zijn uitspraken zijn nieuw en origineel, maar niet echt creatief te noemen.
Ook valt me op dat niet zozeer diversiteit van ideeën een vereiste is. Je hoeft dus niet váák zulk vermogen te laten zien om creatief te zijn. Één mooi resultaat is al voldoende! En creativiteit gaat niet alleen om ideeën, maar kan ook gaan over hoe je bepaalde dingen doet. Dit vind ik allemaal een mooie geruststelling, want dat bevestigt mijn aanname dat iedereen over creatief vermogen kan beschikken.
Uit deze verschillende definities en omschrijvingen maak ik op dat er feitelijk wel 2 vereisten zijn om een idee, product of actie als creatief te bestempelen:
1) het is nieuw: het wijkt op één of meer aspecten af van het bekende.
2) het is bruikbaar: het heeft een bepaald nut voor het doel dat je nastreeft.
In eerste instantie vroeg ik mij af of realiseerbaarheid niet ook een vereiste is. Maar toen ik voorbeelden zocht om deze aanname te toetsen, kwam het antwoord van de Jetsons!
Deze tekenfilmserie van het productiebedrijf Hanna-Barbera neemt ons mee in het (wonderlijke) leven van deze familie die op hoogte woont in hun “skypad” appartement. De Jetsons leven een ‘gewoon’ leven maar op bijzonder wijze. De huishoudrobot Rosie, hun aerocar en andere apparaten zijn een waardevolle toevoeging op hun huishouden. En de pratende hond (Astro) is op zijn minst ongewoon te noemen. Wat dat betreft zijn de ideeën in de serie zéér nieuw (zeker gezien de tijdsgeest) en zeer bruikbaar te noemen. Ik vind ze dus zeker creatief, ookal is leven zoals de Jetsons is nog verre van realiseerbaar. Nóg niet allicht.
Nu wordt in de vierde definitie nog specifiek verwezen naar het oplossingsvermogen van creativiteit. Het veronderstelt dat er voor creativiteit sprake moet zijn van het daadwerkelijk volbrengen van een bepaalde taak. Juist dit ‘taakgericht’ denken maakt duidelijk wat het belang is van creativiteit voor organisaties. Want hoewel je met creativiteit een hoop ideeën kunt genereren, is elk idee feitelijk pas waardevol als je er iets mee kán. Als het wordt omgezet in iets wat ook werkelijk daadwerkelijk waarde toevoegt. Binnen organisaties is dit wanneer men spreekt over innovatie in de vorm van vernieuwing op het gebied van producten, diensten of processen. Ik zou willen concluderen dat in deze situaties creativiteit het gedrag is en innovatie het proces, waarbij deze samen leiden tot een gezochte oplossing.
Creativiteit stelt ons als mens in staat fantastische dingen voort te brengen. Het zou mooi zijn als we (ooit) begrijpen hoe dit allemaal in elkaar steekt. Ik houd jullie op de hoogte van mijn eigen ontdekkingen terwijl ik zoek naar de essentie van dit boeiende concept.
Bronnen:
Creative Leadership: Skills That Drive Change – Gerard J. Puccio et al. (2007)
Componential Theory of Creativity – Teresa M. Amabile (2013)
http://hanna-barbera.wikia.com/wiki/The_Jetsons
